Шығыс Қазақстан облысының мемлекеттік архиві және оның филиалдары

«Сыбайлас жемқорлық-қоғамымыздың мәселесі»

Сыбайлас жемқорлық-бұл жүйелі тәсілді ұдайы әрі мұқият зерделеуді және жан-жақты жедел ден қоюды талап ететін қазіргі қоғамның келеңсіз құбылысы. Елдегі сыбайлас жемқорлықтың деңгейі мен ауқымы экономикалық дамуға кедергі келтіреді, инвестициялық ахуалға теріс әсер етеді, елдің имиджін және ынтымақтастыққа халықаралық қызығушылықты төмендетеді. Қазақстанның мемлекеттік саясатының басты басымдылығы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес болып табылады.

Сыбайлас жемқорлық дегеніміз-лауазымды тұлғаның лауазымы бойынша өзіне берілген құқықтарды жеке басының пайдасы үшін тікелей пайдалануынан тұратын қылмыс, сонымен қатар лауазымды тұлғалардың өнімі және олардың сатылуы сыбайлас жемқорлық деп аталады.

Сыбайлас жемқорлықтың себептері халықтың сыбайлас жемқорлық көріністеріне төзімділігі, азаматтардың әлсіз құқықтық санасы, лауазымды адаммен сөйлескен кезде азаматтың психологиялық сенімсіздігінде болуы, азаматтың өз құқықтарын, лауазымды адамдардың құқықтары мен міндеттерін білмеуі, лауазымды адамның мінез-құлқына басшылық тарапынан лауазымдық бақылаудың болмауы, сондай-ақ лауазымды адамның мінез-құлық нұсқасын таңдауының болуы болып табылады.

Кейіннен сыбайлас жемқорлық жекелеген азаматтар мен тұтастай мемлекетке зиян келтіріп қана қоймай, мемлекеттік басқару тәртібіне де нұқсан келтіреді.

Парақорлықтың қоғамдық қауіптілігінің жоғары дәрежесі оның лауазымды адамдардың өз қызметтік өкілеттіктерін жүзеге асыруының нормативтік белгіленген тәртібін өзгертетіндігімен айқындалады, ол тек мемлекеттік қызметтің мүдделерін ғана емес, сонымен бірге халықтың көз алдында биліктің беделін де бұзады, демек ол әлеуметтік әділеттілік қағидатын бұзуға әкеледі.

Сыбайлас жемқорлық нысандарына мыналар жатады:

Ысырап ету-кінәліге сеніп тапсырылған бөтеннің мүлкін ұрлау.

Пара-берушінің пайдасына заңсыз әрекеттері үшін лауазымды адамға ақы немесе сыйлық.

Алаяқтық-алдау арқылы мүліктік пайда алудан тұратын қылмыс.

Қорқытып алушылық-ақшаны, мүліктік құндылықтарды беру талабы, әр түрлі қауіп-қатерлермен, бопсалаушылардың алдауымен қатар жүреді.

Тиісті нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу және қабылдау түрінде азаматтық қоғам институттарын дамытуды белсенді мемлекеттік қолдау, үкіметтік емес қоғамдық ұйымдар арасында жеңілдіктер мен әлеуметтік мемлекеттік тапсырысты орналастыру халықтың сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтегі белсенділігінің артуына алып келді.

Қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мәселесі жыл сайын Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауларында жария етіледі.